راهکارهای کشف سور حقیقی قضایای اخلاقی در قرآن و حدیث

راهکارهای کشف سور حقیقی قضایای اخلاقی در قرآن و حدیث

برخی قضایای عام یا مطلق اخلاقی در منابع دین، علی رغم ظاهر کلی، ازحیث سـور اجمـال دارنـد؛ حتی در مواردی یقین داریم گزاره ای کلی نیست؛ درحالی که ظاهرا به صـورت مطلـق یـا کلـی آمـده است. این موضوع ما را به سایر گزاره ها هم مشکوک می کند. در ایـن پـژوهش بـرای کشـف سـور حقیقی این گزاره ها علاوه بر مراجعه به تفاسیر قرآن کریم و شروح روایی، از تحلیل عقلـی و منطقـی و کشف دلالت های عرفی بهره گرفته و چند احتمال را کشف کرده ایم:

۱) جزئی دانستن این قضـایا. این احتمال علاوه بر اینکه خلاف ظاهر است، فقط مربوط به جایی است که سور قضیه ذکـر نشـده و قضیه مهمله باشد و در جاهایی که سور کلی صریح دارد، جاری نیست؛

۲)انصراف بـه فـرد اکمل. این احتمال نیز منوط به پذیرش قاعده انصراف است؛

۳)بیان اقتضا نـه علیـت تامـه؛ یعنـی در نگـاه نخست، این گزاره ها را از مقوله تکالیف بدانیم و کلیت آنها به اقتضای طبعشـان باشـد، نـه در همه موارد؛

۴)ابتلا به تخصیص پس از قبول ظهور عرفی این متون در عموم یا اطلاق؛

۵)حمل بر مراتب تشکیکی معنا. احتمالهای سوم، چهارم و پنجم را میت وان با یکدیگر جمع کرد.

نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری

فایل کامل این مقاله را از طریق پیوند زیر می‌توانید دریافت کنید.

مطالعه بیشتر