پژوهش در حوزه: روش شناختی و راه حل ها

نویسنده: آیت الله اعرافی

روش شناسی فهم متن دینی، که عمدتا در علم اصول فقه تجسم یافته است، اینک کلیت و مبانی آن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، و پرسش‌های مهمی حول آن به این ترتیب مطرح شده است: آیا متن، قابلیت ماندگاری فرا تاریخی دارد؟ آیا هر متن دارای هسته ثابت‌معنایی است؟ آیا بر فرض وجود هسته معنایی ثابت‌برای مخاطبان از لحاظ معرفتی امکان دسترسی و کشف آن وجود دارد؟ و آیا جدا سازی متن از پیش‌فرض‌ها و زمینه‌های صدور آن میسر است‌یا نه؟ سؤال‌هایی از این دست رویاروی روش تحقیق اجتهادی و علم اصول است، و وظیفه عالمان دین و حوزه‌ها است تا عالمانه و محققانه به تنقیح و دفاع از مبانی روش استنباطی بپردازند. 

در پژوهش‌های دینی پس از «اثبات وتبیین گزاره دین‌» بر اساس روش معتبر اجتهادی، نوبت‌به «نظام سازی‌» و «تبیین نظام‌وارگی گزاره‌های مرتبط و متناظر» می‌رسد در مبحث «نظام سازی‌» ما با چند سؤال محوری مواجه هستیم: اول آن‌که نظام سازی معارف دینی‌چه اندازه ممکن و متصور است؟ دوم آن‌که چه اندازه این گونه نظام‌های معرفتی معتبراست؟ و سوم این‌که روش معتبرنظام سازی چیست؟ در پاسخ به این سؤال‌ها – به ویژه سؤال سوم – مرحوم شهید صدر گام‌هایی برداشته و تحقیقات دیگری نیز انجام یافته است، اما هم‌چنان اصل موضوع و روش‌شناسی آن در هاله‌ای ازابهام قرار دارد، و همین نکته منشا نارسائی‌هایی در تحقیقات اسلامی به‌ویژه در حوزه‌های‌ناظر به قلمرو علوم انسانی است.”

برای در یافت این مقاله از پیوند زیر اقدام نمایید:

پژوهش در حوزه: روش شناختی و راه حل ها

مطالعه بیشتر