بررسی ساختار تفضیل در استنباط نظام اخلاقی از گزاره های دینی

بررسی ساختار تفضیل در استنباط نظام اخلاقی از گزاره های دینی

اگر در میان منابع دینی به دنبال کشف نظام ارزشهای اخلاقی بوده و بخواهیم مراتب خوب و بد را به دست آوریم؛ یعنی خوب را از خوبتر و بد را از بدتر تمیز دهیم، لاجرم به سراغ مفاهیمی از قبیل افعل تفضیل خواهیم رفت. در نگاه نخست انتظار داریم که این مفهوم تنها دارای یک مصداق باشد، اما برخلاف انتظار اولیه، در آیات و روایات، مصادیق مختلف و متنوعی برای آن بیان شده است!
مفسران در تفسیر این آیات و جمع میان ادله چند پیشنهاد ارائه کرده اند: نسخ دلیل متقدم، نفی تکثر بدوی موضوع، اثبات تکثر موضوع بدون ادعای تساوی، اثبات تکثر موضوع و ادعای تساوی آنها، محدود گرفتن دایره تفاضل (نفی تفضیل مطلق و نسبیت تفضیل)، نفی مطلق تفضیل و حمل بر مبالغه.
در این نوشتار به بررسی این احتمالات پرداخته و با استقراء موارد استعمال این صیغه، به این نتیجه میرسیم که اصالۀ العموم یا اصالۀ الاطلاق در صیغۀ تفضیل جاری نمیشود، بلکه درباره این صیغه، اصالۀ التقیید حاکم است؛ مگر دلیلی بر نفی آن داشته باشیم.

نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری

می‌توانید فایل کامل این جزوه را از طریق پیوند زیر دریافت کنید.

مطالعه بیشتر